استان آذربایجان غربی، یکی از مهمترین مناطق مرزی ایران به شمار می رود؛ استانی که با چند کشور همسایه است و در بخش صادرات کشور، نقش مهمی را بر عهده دارد. توسعه زیرساخت های این استان در بلند مدت می تواند به ایجاد اشتغال بیشتر و تقویت تولید در این استان مهم منجر شود.
به گزارش روابط عمومی فرمانداری ارومیه، برای بررسی آخرین تحولات در این استان با محمد مهدی شهریاری، استاندار آذربایجان غربی، گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه از نظر می گذرد.
شما پیش از اینکه استاندار آذربایجان غربی شوید، نماینده مجلس و یک دیپلمات بوده اید؛ به نظر شما آذربایجان غربی چگونه می تواند از ظرفیت های هم مرز بودن با کشورهای ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان برای توسعه اقتصادی ایران استفاده کند ؟
آذربایجان غربی یک استان بسیار استراتژیک در میان استان های کشور است وبا توجه به اطلاعات بنده در خصوص بسیاری از استان‌ها ،کمتر استانی وجود دارد که شرایط استان آذربایجان غربی را داشته باشد؛همسایگی با سه کشور که می‌توان ارمنستان را نیز همسایه استان دانست، موقعیت طبیعی و استراتژیک استان (برای کشور بسیار بااهمیت است)، پتانسیل های موجود در استان از نظر منابع طبیعی و خدادادی ،معادن ،آب و هوا و بارش ها در مقایسه با استان های کشوریک استان بی نظیر است.
دلایل بسیاری برای عدم توانایی استفاده از ظرفیت ها در استان وجود دارد؛ در رژیم گذشته به دلایل خاص (فرهنگی یا سیاسی) و اجرای سیاست‌هایی برای استان های آذری زبان، نتوانستند توسعه لازم را به دست آورند.متاسفانه پس از پیروزی انقلاب با مسائل امنیتی و درگیری‌های داخلی مواجه شدیم ؛جنوب استان درگیر مستقیم جنگ بود و با توجه به درگیری‌های پ.ک. ک با دولت ترکیه ،دیگر نوار مرزی استان هم امنیت لازم را نداشت تا بتوان از آن استفاده اقتصادی کرد.
طی چند سال گذشته بسیاری از مسائل حل شده است؛ بسیاری از نقاط و ۹۷۰ کیلومتر مرز استان از نظر درگیری ها نسبتا مشکلی ندارد.در دو پایانه مرزی جنوب استان به صورت گسترده صادرات انجام می گیرد ؛امسال از مرز تمرچین ۲۴۰ درصد افزایش صادرات داشتیم که رکورد عجیبی است ،بازارچه کیله که مرز رسمی ندارد در حدود ۲۰ الی ۲۵ درصد افزایش صادرات داشتیم.
افزایش صادرات نقش بزرگی در توسعه اقتصادی منطقه ، کاهش بیکاری، کاهش فقر و ایجاد جذابیت‌های برای سرمایه‌گذاری در آینده داشته است.خوشبختانه علی رغم آنکه قومیت های مختلفی در استان آذربایجان غربی زندگی می کنند،مردم هیچ گونه مشکلی در زیستن مسالمت‌آمیز ندارند و روز به روز تعصبات قومی که در گذشته پررنگ بوده کمرنگ می شوند وزمینه زیرساخت های توسعه و سرمایه گذاری را فراهم می کند.با اقدامات خوب انجام شده وشناخت دیگران نسبت به آذربایجان غربی، درخواست های بسیاری برای سرمایه‌گذاری وجود دارد.در شرایط فعلی در جذب سرمایه گذاری، استان سوم کشور هستیم وتا کنون ۱۱۷ میلیون دلار درخواست سرمایه گذاری داشتیم.بزرگترین واحد نساجی کشور در خوی ،قطعات خودرو ،سنگ های تزئینی ،ذوب طلا و چند سرمایه‌گذاری در بخش سیلیس و معادن داریم که درخواست‌های خود را داده اند و اقدامات آن در حال اجرا است و در صورت انجام آن،مقام کشوری استان بالاتر می رود.
در شرایطی که در اکثر استان‌ها جذب سرمایه گذاری با رشد منفی روبه‌رو است دراستان آذربایجان غربی علی رغم ذهنیت‌های منفی ساخته شده ،درخواست سرمایه گذاری وجود دارد.امروز استان آذربایجان غربی در تمام زمینه‌ها ،سیاسی، امنیتی ،اقتصادی و آسیب های اجتماعی جزو پنج استان امن کشور است.
ما امیدواریم با معرفی شدن خوب استان در بحث ارتباطات بین المللی با کشورهای همسایه وکشورهای دیگر،استفاده از نیروی خوب انسانی در بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان (طی دو سال گذشته رشد بسیار خوبی داشتند )در سال‌های آینده استان آذربایجان غربی بتواند جایگاه خود را در توسعه اقتصادی کشور نشان دهد.ما باید با کمک مردم و اختیارات داده شده از سمت دولت به استان‌های مرزی بتوانیم جایگاه استان را در کشور بهبود دهیم ومن فکر می‌کنم این اتفاق خواهد افتاد.
استان آذربایجان غربی یکی از استان های سرآمد در بحث کشاورزی است و در حدود ۶ تا ۷ میلیون تن تولید محصولات کشاورزی داریم .در بسیاری از اقلام کشاورزی مانند سیب ،چغندر قند وانگور مقام اول کشور را داریم که بازارهای بین المللی مناسبی را پیدا کردند. سال گذشته ۵۰۰ هزار تن صادرات سیب داشتیم و امسال نیز با توجه به افزایش قیمت ،باغداران و تاجران می‌توانند به اندازه پارسال درآمد کسب کنند.استان آذربایجان غربی از نظر تنوع در بخش معدن رتبه سوم کشور را دارد ؛معادن استراتژیک مانند تیتانیوم که هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری لازم دارد و هنوز برای این بخش برنامه‌ریزی نشده است و بزرگترین و بهترین معادن طلا را در استان داریم.
با تکمیل زیرساخت های شهرک‌های صنعتی و ایجاد تسهیلات ،در سریع ترین زمان ممکن، استعلامات دررابطه با درخواست ها را دریافت خواهیم کرد که می‌تواند در جذب سرمایه گذاری موثر باشد.در شرایط فعلی کشور و تحریم‌ها می‌توانیم از ظرفیت مناطق آزاد استفاده کنیم.طی قراردادی که قبلا با سازمان دامپزشکی در خصوص واردات گوشت زنده داشتیم درخواست زیادی برای ترانزیت از بلغارستان و رومانی به بندر ترابزون وسپس به داخل کشور داشتیم تا از ظرفیت کشتارگاه خوی (ظرفیت سه هزار گوشت دام سبک و ۴۰۰ دام سنگین را دارد) استفاده کنیم که در بحث اشتغال زایی موثر است. در خصوص واردات دارو، قطعات خودرو، مواد اولیه و کالاهای اساسی اقداماتی انجام گرفته تا از ظرفیت های موجود بهره لازم را ببریم.
شما به استفاده از ظرفیت های مناطق آزاد اشاره کردید ؛طبق آخرین توافق های میان دکتر روحانی و رئیس جمهور ترکیه قرار شد تا از ظرفیت مناطق آزاد آذربایجان غربی برای حذف تعرفه‌های ترجیحی و حرکت به سمت تجارت آزاد بین ایران و ترکیه استفاده شود.این موضوع چه تاثیراتی را بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟
واردات به صورتی نخواهد بود که به تولیدات داخلی آسیب وارد کند. در کمیسیون مشترک با ترکیه و مذاکرات انجام شده، به دنبال افزایش حجم تجاری مبادلات دو کشور به ۳۰ میلیارد دلار هستند. اکنون با توجه به شرایط فعلی کشور و تحریم ها این روند به کندی پیش رفت ؛در سفر اخیر رئیس جمهور به ترکیه قراردادها و توافقات بسیار خوبی انجام گرفت.کالاهای واردی به مناطق آزاد دیگر نیاز به ثبت سفارش ندارند که قدم بزرگی است ؛بدون پروسه‌های بروکراسی بتوانیم نیازهای کشور را در شرایط فعلی از طریق مناطق آزاد تامین کنیم وهمواره قانون مناطق آزاد ،تسهیلات زیادی را برای تجار و سرمایه‌گذاران قائل شده است.
منطقه آزاد ماکو با ۵۲۰ هزار هکتار مساحت ،بزرگترین منطقه آزاد دنیا است وبرای توسعه آن به دلیل عقب‌ماندگی‌های این مناطق اقدامات زیادی لازم است؛ زیرساخت‌هایی در راه آهن، فرودگاه، جاده ترانزیت (در دست تکمیل) داریم. اگر بتوانیم از شرایط فعلی در مناطق آزاد به خوبی استفاده کنیم قطعاً جزو موفق ترین مناطق آزاد کشور خواهد بود.
همانطور که در چند سال اخیر جنگ آب در خاورمیانه شکل گرفته است، سدسازی های بی شمار ترکیه بر روی رودخانه های دجله و فرات اعتراض کشورهای ایران و عراق را به دنبال داشته است .حتی دکتر روحانی نیز چندی پیش سدسازی های اخیر ترکیه را یکی از عوامل موثر در بیابان زایی در ایران معرفی کردند.به نظر شما چگونه می توان با دیپلماسی، جلوی ساخت سدهای مانند ایلیسو را گرفت؟
با توجه به رابطه خوب کشورمان با ترکیه باید با دیپلماسی ظریف تری که روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار ندهد، عمل کنیم و در این مسائل نباید کوتاه آمد. از ظرفیت‌های حقوق بین الملل وکنوانسیون های بین المللی به راحتی می توان استفاده کرد و کشور دیگر را در مسائل حقوق بین المللی تحت فشار قرار داد. متاسفانه ترکیه در رابطه با سدسازی علی رغم نداشتن مشکل و کمبود آب کشاورزی، با توجه به اینکه می داند در سال‌های آینده تحت تاثیر مسائل آب و هوایی و کمبود بارش‌ها قرار خواهند گرفت؛ اکنون برای جلوگیری از تمام منابع آبی که ممکن است به کشورهای دیگر برود برای پنجاه سال آینده برنامه‌ریزی می‌کند که برخلاف قواعد بین المللی است.افغانستان در بخش هیرمند علی‌رغم وجود قرارداد، به آن عمل نمی کند واز طریق دیپلماسی می‌توان با این مسائل برخورد کرد و مانع آن شد .
به دلیل کم آبی رودخانه های دجله و فرات کانون های بسیار زیادی در عراق ایجاد شده که باعث ریزگرد و طوفان های شنی می‌شود و تالاب هایی که از این مسائل جلوگیری می‌کرده خشک شده است.
ترکیه به دنبال تامین منافع خود است اما در آینده آثار زیان بار بحث های زیست محیطی بر این کشور نیز تاثیر گذار خواهد بود؛ با توجه به فاصله ۱۰۰ متری ترکیه با کشور، در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه تا ۵۰۰ کیلومتر اطراف خود را تحت تاثیر قرار می دهد.
یکی از معضلات فعلی استان های کشور، بیکاری و از بین رفتن فرصت های اشتغال است. برنامه‌های مدنظر شما برای ایجاد اشتغال در آذربایجان غربی چیست؟
مهم ترین اقدام در خصوص ایجاد اشتغال ،جذب سرمایه گذاری است که ما با توجه به فرصت های بسیار خوب سرمایه گذاری و معرفی آن از طریق کتابچه واستقبال سرمایه گذاری،قطعا اشتغال ایجاد می شود.
با اعلام تسهیلات استان‌ها ما در بحث توسعه پایدار روستایی و عشایری، مقام نخست کشور را داشتیم که به دلیل منابع زیاد، برخی استان ها توانستند از ما جلو بزنند.از طریق توسعه پایدار روستایی و عشایری حدود ۷ الی ۸ هزار شغل ایجاد شد.
برنامه‌های بسیاری در حوزه کارآفرینی داریم وبه دنبال ایجاد پارک کارآفرینی هستیم؛ ۸ بهمن هیئتی از چین به استان سفر خواهند کرد تا امکانات شهرک علم و فناوری و پاک کارآفرینی را از نزدیک بررسی کنند.اقدامات صورت گرفته در خاورمیانه بی‌نظیر است؛ با توجه به منابع انسانی خوب در استان ،قطب صنایع میکرو الکترونیک در کشور هستیم.در اردیبهشت ماه سفری به چین خواهیم داشت تا ارومیه را به شینزو چین (قطب میکرو الکترونیک چین ) متصل کنیم و اقداماتی در اتاق بازرگانی و بحث خصوصی صورت می‌گیرد تا بتوانیم با تجار چینی همکاری داشته باشیم .در گذشته در این خصوص با آلمان همکاری هایی داشتیم اما به دلیل تحریم ها کم رنگ شده است.ما در حال پیگیری هستیم تا دوباره همکاری ها از سر گرفته شود و شورای اقتصادی آلمان با ۱۲هزار کمپانی برای ایجاد دفتر خود در ارومیه و ایجاد دفتر ارومیه در فرانکفورت اعلام آمادگی کرده است.بحث های بین المللی و سرمایه گذاری خارجی بخش مهم از ایجاد اشتغال است. در خصوص گردشگری پروژه‌های خوبی می توان تعریف کرد؛ با توجه به ظرفیت مناسب استان در بحث بوم گردی می تواند در بحث اشتغال روستایی موثر باشد.در شرایط فعلی کشور،کار سخت است واگر شرایط طبیعی بود با توجه به ظرفیت استان می‌توانستیم اقدامات بسیار بزرگی صورت دهیم.برای طرح‌های شرکت های دانش بنیان تسهیلاتی را قرار دهیم تا بتوانند تولید داشته باشند و برندی برای خود ایجاد کند که قطعاً اشتغال زیادی را به همراه خواهد داشت.در این شرایط نخست باید واحد های تولیدی خود را حفظ کنیم و بعد از آن با جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی و کمک به شرکت های دانش بنیان ، شرکت های رشد و کارآفرینان بتوانیم اشتغال خوبی را ایجاد کنیم.
شما تنها استاندار دیپلمات کشور هستید؛ به نظر شما این که استانداران مناطق مرزی سابقه دیپلماسی داشته باشند چه پارامترهای مثبتی برای رشد و توسعه کشور در پیش دارد؟
به دلیل سابقه نمایندگی در مجلس و ارتباط با مردم ،هم چنین در شغل دیپلمات در آلمان اتفاقات خوبی در دوره حضورمن رخ داد و با توجه به شناخت کامل استان ،توانستم در استان برنامه‌ریزی‌های خوبی داشته باشم و از این تجربیات به خوبی استفاده کنم.البته صرف دیپلمات بودن کافی نیست(بسیاری از دیپلمات‌ها سفیرهستند ودوجانبه کار می کنند و برخی فقط بین المللی کار می کنند ) وبه این معنی نیست که دیپلمات در کار اجرایی نیز موفق باشد. ارتباطات خوب در داخل کشوربه من در دوره دیپلمات بودن کمک فراوانی کرد وهماهنگی ها بطور مستقیم با سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها مسیراقدامات کوتاه تر شد که در بحث استانداری نیز به همین صورت است. با شناخت از روابط خارجی و کشورهای همسایه در ایجاد ارتباطات بین المللی به من کمک بسیاری کرد ودر شرایط فعلی کسی که دارای تخصص در این زمینه باشد قطعا می‌تواند موفق باشد.
با اتصال ارومیه به شبکه سراسری راه آهن چگونه می توان از این ظرفیت برای توسعه لجستیک و ترانزیت آذربایجان غربی و تبدیل این استان برای دروازه صادرات ایران به اروپا استفاده کرد؟
راه آهن ،فرودگاه و جاده های ترانزیتی از زیرساخت‌های اصلی توسعه هستند .راه آهن ارومیه فقط جنبه مسافری دارد وبرای بهره برداری بهتر ازآن باید راه آهن به نقده و تمر چین ساخته شود.
در شرایط فعلی مسیر راه آهنی که از تبریز آغاز و بین خوی و سلماس به ترکیه می‌رود نقش موثر در توسعه استان ندارد؛برنامه‌ریزی‌های بسیاری برای اتصال این مسیر به شمال و خطوط سراسری ترکیه وجود دارد.خبر داریم از مرسین، بندر منطقه آزاد ترکیه راه آهن به مرز ما خواهد آمد که اگر بتوانیم دو راه آهن را بهم متصل کنیم، برای استان در بخش توسعه حمل و نقل می تواند موثر باشد.راه آهن دیگراز جلفا به ماکو به شمال ترکیه متصل می‌شود و تا گرجستان و اروپا می تواند ادامه یابد.
متاسفانه هنوز راه آهن کشور نقش اساسی برای حمل و نقل و توسعه پیدا نکرده است؛ به دلیل سرمایه گذاری سنگین در راه آهن از نظرمسافری و باری که توجیه اقتصادی ندارد با مشکلاتی روبه رو هستیم،در حالی که در کشورهای اروپایی راه آهن یکی از وسایل اصلی حمل و نقل مسافرین است.بنابراین تا زمانی که قیمت‌های قیمت‌ها واقعی نشود در توسعه راه‌آهن و هواپیما نمی توانیم موفق باشیم.بسیاری از فرودگاه‌های ما به جز مهرآباد و مشهد با ضرر روبه‌رو هستند.
ما امیدواریم با رسیدن به شرایط ثبات و خروج از بحران موجود در جذب سرمایه گذاری برای زیرساخت هایی مانند راه آهن از بخش خصوصی مشارکت بگیریم که می‌تواند تاثیر خود را در رشد و توسعه کشور داشته باشد.
در پایان باید بگویم با توجه به ظرفیت های موجود در استان آذربایجان غربی ،بسیاری از بخش‌های اقتصادی دیده نشده ای با آرام شدن شرایط کشور و به خصوص استان می‌توانیم یکی از قطب‌های جذب سرمایه‌گذاری کشور شویم. با تمام این بحث‌ها که خدمت شما عرض کردم من امیدوارم با برنامه ریزی درست ،توجه از دولت وحمایت از مدیران و اختیارات ویژه برای استانداران مرزی بتوان اقدامات بسیار خوبی را برای کشور انجام داد .تا چهار سال آینده، استان ما در اکثر شاخص ها از متوسط کشوری وضعیت بهتری خواهد داشت ما از پتانسیل مناطق آزاد و هزار کیلومتر مرز که در اختیار داریم در بحث اشتغال و سکونت استفاده خواهیم کرد واگر تمام این مجموعه ها دست به دست هم دهند من مطمئنم طی سال‌های آینده به رشد دو رقمی برای استان خواهیم رسید.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دولت